دوای درد بحران کم آبی سدسازی مختلف و انتقال آب است؟
در ایام اخیر با انتشار لایحه بودجه ۱۴۰۱ و تخصیص اعتبار به تعداد زیادی از طرح های ساخت سد و انتقال آب، این سوال مطرح می شود که آیا صرف هزینه برای چنین طرح هایی منطقی است؟ یک عضو هیئت رییسه فدراسیون آب تاکید می کند: در شرایط فعلی کشور، ساخت سدهای مختلف مشکل آبی کشور را حل نمی نماید.
رضا حاج کریم در گفت و گو با ایسنا ضمن اشاره به شرایط اجرای طرح های زیست محیطی تصریح کرد: بر مبنای آیین نامه ای که در سال ۱۳۹۵ مصوب شده است، شورایعالی حفاظت محیط زیست تمام طرح هایی که باید ارزیابی و پیوست زیست محیطی داشته باشند، را ذکر کرده است. در این آیین نامه به تفصیل مشخصات این پیوست نوشته و نوع مطالعات و ارزیابی ها به صورت مشخص در این آیین نامه شرح داده شده است. تمام طرح هایی که نیازمند موافقت نامه و اختصاص ردیف بودجه در سازمان مدیریت و برنامه ریزی و سازمان برنامه و بودجه هستند، باید این پیوست محیط زیستی را داشته باشند.
وی ضمن اشاره به چهار دوره مدیریت آب در کشور افزود: ما اگر مدیریت منابع آب کشور را به چهار دوره تقسیم نماییم، می توانیم دوره اول را بعنوان دوره پرآبی درنظر بگیریم. در این دوره هیچگونه مشکل و کمبودی وجود نداشت و مصارف هم به صورت دقیق کنترل نمی شدند. دوره دوم هم دوره مدیریت عرضه بود و طرح هایی مانند حفر چاه های عمیق و سدسازی در این دوره اجرا شده است. دوره سوم دوره مدیریت تقاضاست. طرح هایی مانند طرح تعادل بخشی، کنتوردار کردن چاه های کشاورزی و سایر اقدامات مدیریت تقاضا در این دوره به اجرا در آمد.
حاج کریم ضمن تاکید بر چالش های آبی موجود در دوره چهارم مدیریت منابع آب در کشور افزود: دوره چهارم، دوره ای است که ما در آن قرار داریم و باید به اقتضای شرایط آن عمل نماییم. دوره چهارم که میتوان نام آنرا دوره بازتخصیص منابع آبی گذاشت، ما نیاز داریم تا بر مبنای وضعیت حال حاضر کشور که افزایش مصارف، فقر آبی و نبود تعادل در حوضه های آبریز در آن دیده می شود، بازتخصیص منابع آبی اجرا شود. در مدل بازتخصیص، دیگر نمی توان منابع آبی مرکز کشور را در اختیار صنایع فولادی گذاشت. دیگر نمی توان مقادیر آبی را به شکل گذشته به بخش کشاورزی اختصاص داد. ما نیاز داریم در این دوره، برآورد مجددی از مصارف صنعت و کشاورزی داشته باشیم.
وی با تکیه بر ضرورت بروزرسانی اطلاعات و ارزیابی های زیست محیطی برای ساخت سدها اظهار داشت: مطالعاتی که اجرای پروژه های سدسازی بر آنها استوار بوده اند، مطالعاتی قدیمی و خارج از اعتبار هستند. دیگر نمی توانیم چنین سدهایی را بر مبنای ارزیابی هایی که منقضی شده اند بسازیم و حتی نمی توانیم ساخت سدهای درحال ساخته شدن را ادامه دهیم. با لحاظ کردن همه این اطلاعات و مفروضات، میتوان به این نتیجه رسید که ساخت این سدها نه تنها توجیه زیست محیطی ندارد، بلکه از نظر مدیریت منابع طبیعی هم قابل توجیه نیستند.
حاج کریم با تکیه بر این که ساخت سدهای مختلف مشکل آب کشور را حل نمی کند، اظهارکرد: در چنین فضایی که طرح های ما فاقد توجیه هستند، ساخت سدها نه تنها برای محیط زیست سودمند نیست بلکه مخرب هم است علاوه بر آن مشکل مدیریت منابع آبی را هم حل نمی کند همینطور اجرای این پروژه ها حجم زیادی از منابع محدود دولتی را هم در این شرایط سخت به هدر می دهد.
وی با تکیه بر اهمیت توجه به حق آبه محیط زیستی اظهار داشت: وقت آن رسیده است که مطالعات سدهای ما به روز شود. حتی سدهایی که در دست بهره برداری هستند نیازمند بروزرسانی مطالعات هستند. کاری که سازمان حفاظت محیط زیست باید انجام دهد، لحاظ کردن حق آبه های زیست محیطی در مطالعات سدهاست. در نظام فعلی مدیریت و بهره برداری منابع آب، توجه به حق آبه محیط زیست باید در اولویت قرار گیرد.
حاج کریم ضمن اشاره به رعایت نشدن حق آبه محیط زیست در بعضی از سدهای کشور افزود: برای مثال سد کرج حق بسیار ناچیزی برای اراضی پایین دست خود قائل است. آیا مدلی که برای تخصیص حق آبه محیط زیست در دهه های گذشته طراحی شده است، امروز هم کارآمد است؟ آیا این مقدار حق آبه امروز برای محیط زیست کافی است و هنوز اعتبار دارد؟ این پرسش هایی است که ما به دلیل رشد مصرف و تهدید منابع آبی باید به آنها پاسخ بدهیم.
وی در پاسخ به این پرسش ایسنا که چه طرح هایی می تواند جایگزین سدسازی و انتقال آب شود، اظهارکرد: ما در حوزه بهینه سازی مصرف می توانیم طرح های زیادی اجرا نماییم. بازچرخانی چندباره آب یکی از این طرح هاست. این طرح الان در کشور ما تنها به صورت یکباره انجام می شود. ما باید پساب بخش شهری را به صنعت ببریم و پساب صنعت را باردیگر در صنعتی دیگر استفاده نماییم.
این عضو هیئت مدیره فدراسیون آب اضافه کرد: طرح های شیرین سازی آب در نوار جنوبی کشور می تواند کمک زیادی به مدیریت منابع آبی بکند. طرح های تعادل بخشی، هوشمندسازی مدیریت آب و تحویل حجمی آب به کشاورزان هم از طرح هایی است که اجرای آنها به بهبود مصرف منابع آبی در کشور کمک می نماید.
حاج کریم در انتها ضمن تاکید بر ضرورت توجه به آب پرت در کشور اظهار داشت: یکی از مهم ترین مسائل، مدیریت منابع آب پرت است. با تحلیل و بررسی مقدار آبی که از راه کانال ها از چهارمحال و بختیاری به اصفهان و یزد می رسد و مقایسه این عدد با مقدار آبی که در سیستم آب رسانی شهر اصفهان هدر می رود، میتوان میزان هدررفت آب در این فرایند را متوجه شد. حدودا بخش عمده ای از دبی کانال های مختلف حوضه آبریز در جریان جابجایی هدر می رود. به جای سدسازی میتوان با عنایت به این نکات، جلوی چالش های مدیریت آب کشور را گرفت.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب