روی دیگر حوادث آتش سوزی جنگل ها
آتش سوزی های جنگلی را نباید ساده گرفت
به گزارش خرید و فروش حیوان خانگی یك عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع كشور ضمن انتقاد از نوع نگرش مسؤلان نسبت به آتش سوزی هایی كه طی چند هفته اخیر در زاگرس رخ داد، اظهار داشت: بی اهمیت شمردن آتش سوزی های جنگلی و تنظیم نكردن طرح های مدیریتی برای احیای عرصه های طبیعی می تواند منجر به وقوع پدیده های طبیعی سنگین تری مانند سیل و رانش زمین شود.
رضا سیاه منصور در گفت و گو با ایسنا آتش سوزی و تخریب در جنگل ها را از عوامل موثر در وقوع سیل، زلزله، تغییر اقلیم، آلودگی هوا، تشکیل کانون تولید ریزگرد، فرسایش ژنتیک و خاک و... دانست و اظهار نمود: صفحات تکتونیک زمین به جز در کمربندهای آتشفشانی به علت وزن و تمرکز مکانی نیرویی که بر آنها وارد می شود، شکل حدودا پایداری دارد و امکان دارد هر چند سال یا چند صد سال یک مرتبه گرفتار جابه جایی و بی ثباتی شوند اما زمانی که آتش سوزی در عرصه های طبیعی رخ می دهد و به دنبال آن فرسایش خاک، تغییرات اقلیمی، گرمایش زمین، ذوب شدن یخ های قطبی، تغییر در نوع بارش ها و افزایش دمای خاک پیش آید، نظم موجود بر نیروی وارده بر صفحات تکتونیک زمین برهم می خورد و می تواند منجربه وقوع زمین لرزه شود ازاین رو نباید تصور نماییم که آتش سوزی در رویشگاه های زاگرس سطحی است و اهمیتی ندارد.
وی همینطور اظهار داشت: سیل های گوناگونی که در سال ۹۸ در استان های لرستان، خوزستان، ایلام، مازندران، کرمانشاه و سایر نقاط کشور رخ داد نتیجه نوع مدیریت و نگرش ما نسبت به عرصه های طبیعی کشور همچون جنگل ها بود.
سیاه منصور با اشاره به اینکه آتش سوزی های جنگلی از گذشته در تمام دنیا اتفاق می افتاد اما حالا به علت وجود پدیده تغییرات اقلیمی سطح آتش سوزی های جنگلی بسیار گسترده تر شده و به سطوح چند میلیون هکتاری رسیده است، اظهار داشت: حالا آتش سوزی در استرالیا بیشتر از یک و نیم ماه ادامه پیدا می کند و در آمازون (ریه های زمین) سیبری، آمریکا، فرانسه، اسپانیا و... شاهد آتش سوزی های مهیبی در سطح وسیع هستیم.
وی افزود: سطح آتش سوزی ها در جنگل های ایران نسبت به خیلی از کشورها به علت تفاوت در پوشش گیاهی، شرایط اقلیمی و... گستردگی کمتری دارد اما منابع طبیعی کشور محدود است وغالبا این منابع دست خورده یا تخریب شده اند ازاین رو آتش سوزی در سطح کم هم یک فاجعه برای رویشگاه های کشور به حساب می آید.
این عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات لرستان ضمن انتقاد از دیدگاه های برخی مسؤلان در زمینه آتش سوزی عرصه های طبیعی اظهار داشت: برخی دست اندرکاران که در بحث آتش سوزی دخیل هستند دیدگاه های خوبی در زمینه آتش سوزی ندارند و معتقدند آتش سوزی در جنگل های خشک مانند زاگرس، سطحی است و زیاد اهمیتی ندارد و رسانه ها و کارشناسان با بزرگنمایی این مساله را بیان می کنند، در صورتیکه حساس بودن و شکننده بودن این اکوسیستم ها اهمیت آتش سوزی در این مناطق را دوچندان می کند.
ضرورت اجرای برنامه مدیریتی برای اطفای بموقع آتش سوزی جنگل ها
مجری ملی طرح تحقیقاتی آتش سوزی در کشور درپاسخ به این پرسش ایسنا که آتش سوزی های رویشگاه های زاگرس برای چه کسانی زنگ خطر بود، اظهار داشت: آتش سوزی های زاگرس در وهله اول برای مردم و ساکنان حوزه های آبخیز و مدیران ملی و منطقه ای زنگ خطری بود تا آگاه باشند که باید سلامت و معیشت مردم و ساکنان این مناطق را فراهم نمایند و ضمن طرح یک برنامه مدیریتی برای اطفای بموقع حریق همینطور احیای جنگل های سوخته را در دستور کار خود قرار دهند.
سیاه منصور درباره آتش سوزی هایی که به صورت عمدی رخ می دهد، اظهار داشت: ایجاد آتش سوزی عمدی در عرصه های طبیعی جنایت ضد بشریت به حساب می آید چون که مساله بحث نفس کشیدن انسان ها چه الان و چه در نسل های آینده است، همینطور آتش سوزی در رویشگاه های طبیعی سبب می شود تا یخ های قطب بیشتر آب شود یعنی آتش سوزی که در ایران یا هرجای دیگر دنیا رخ می دهد دقیقا بر اقلیم جهانی هم اثر خواهد گذاشت. اما متاسفانه هنوز در ایران این دسته اقدامات را در رده جرایم دسته اول قرار نداده ایم و مقداری ضعف در پشتوانه قانونی، اجرایی و ضعف در قوانینی که منجربه پشتیبانی از مجریان زیست محیطی می شود، مشکلاتی را در این حوزه به وجود آورده است که گریبان همه را خواهد گرفت.
این عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور درباره تأثیر اکوسیستم در میزان خسارات ناشی از حریق در جنگل ها ازجمله جنگل های هیرکانی اظهار داشت: آتش سوزی کلمه ای مرکب است که در همه جا و برای هر نوع حریقی به کار برده می شود اما آتش در محیط ها و اکوسیستم هایی با تیپ های گیاهی متفاوت رفتارهای متفاوتی از خود نشان داده است. اگر آتش سوزی در جنگل های هیرکانی زمانی رخ دهد که در آن منطقه بادهای خشک و گرم بوزد یا به علت پدیده تغییرات اقلیمی در دوره خشکسالی قرار داشته باشیم، با عنایت به مواد تجمع یافته قابل احتراق در جنگل های شمال کشور و هیرکانی، آتش سوزی در این جنگل ها بسیار مهیب خواهد بود.
وی افزود: آتش سوزی در بعضی اکوسیستم ها پوشش گیاهی را در سطح محدودی از بین می برد که در صورت مدیریت درست می توان این اکوسیستم ها را بعد از گذشت چند سال تا حدودی احیا کرد اما اگر جنگل های هیرکانی گرفتار حریق شوند امکان دارد در بعضی مناطق آن تا عمق یک متر «بلوک سوخته خاک» ایجاد شود که با عنایت به میزان بارندگی در جنگل های هیرکانی می تواند فرسایش شدید و از بین رفتن مواد غذایی خاک را به همراه داشته باشد. در نتیجه اگر جنگل های هیرکانی گرفتار حریق شوند ترکیب و تیپ گیاهی آن منطقه تغییر خواهد نمود و تغییر اقلیم در آن مناطق قطعی خواهد بود ازاین رو نباید نسبت به آتش سوزی های جنگلی در این منطقه سهل انگاری کرد.
سیاه منصور درباره بلوک سوخته خاک توضیح داد و اظهار داشت: زمانی که آتش سوزی در رویشگاه های طبیعی رخ می دهد، بسته به شدت و مدت آتش سوزی و میزان رطوبت خاک، دمای خاک افزوده می شود و می تواند سبب صدمه به خاک و موجودات زنده در آن شود. اگر شدت و سطح آتش سوزی کم باشد یعنی گیاهان یکساله غیر متراکم گرفتار حریق شوند، امکان دارد دما تا عمق چند میلیمتر اولیه خاک افزایش پیدا کند اما اگر آتش سوزی مهیبی در جنگل های انبوه مانند هیرکانی که چندین سال «لاشبرگ» ( لایه تیره رنگی که در نتیجه پوسیدگی برگ های تازه یا خشک و ساقه های جوان افتاده روی خاک جنگل به وجود می آید) و چوب در سطح خاک متراکم شده است، رخ دهد سبب می شود آتش و زغالی که تا مدت زیادی در سطح خاک باقی می ماند مثلا تا عمق یک متری خاک را آنقدر داغ کند که هیچ موجود زنده ای در آن باقی نماند.
وی افزود: برپایه یک اصل علمی، به جز استثنائاتی مانند برخی گونه های آبزی که در دمای ۹۰ درجه سانتیگراد چشمه های گرم آتشفشانی زنده می مانند، به صورت کلی آنزیم هایی که در بدن تمام موجودات زنده حتی انسان وجود دارند در دمای ۵۵ درجه سانتیگراد تجزیه می شوند و این یعنی مرگ هر موجودی که در آن دما قرار می گیرد ازاین رو زمانی که که دمای مناطق طبیعی بر اثر آتش سوزی به مدت و شدت زیادی افزوده می شود می تواند تا عمق یک متر از خاک را بسوزاند و کل موجودات داخل خاک همینطور بانک ژن بذر موجود در آنرا از بین ببرد و خاک را تبدیل به یک خاک سترون و عقیم کند که احیای آن در مناطق کوهستانی که بارندگی زیاد و سطح زمین شیبدار است عملا امکان پذیر نخواهد بود.
این عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات لرستان با اشاره به اینکه فرسایش خاک شامل سه مرحله کنده شدن، حمل و رسوب گذاری است، اظهار داشت: زمانی که خاک مناطقی مانند زاگرس را تحت اثر عامل آتش سوزی عاری از پوشش گیاهی باقی می گذاریم، با آغاز بارندگی های سال آینده و با عنایت به توپوگرافی ها و عوارض نامنظم پستی و بلندی متفاوت روی اراضی ناحیه رویشی زاگرس با «فرسایش پاشمانی» که قدم اول کنده شدن خاک است روبه رو خواهیم شد؛ یعنی فازهای اول فرسایش خاک را خواهیم داشت.
هنوز آمار دقیقی از حیوانات تلف شده در آتش سوزی های زاگرس اعلام نشده است
سیاه منصور در پاسخ به این پرسش که آیا گزارش هایی در خصوص اینکه هیچ حیوانی درپی آتش سوزی های زاگرس از بین نرفته است را تایید می کند، اظهار داشت: هنوز آمار دقیقی از تعداد حیواناتی که بر اثر آتش سوزی تلف شده اند وجود ندارد و سازمان محیط زیست هیچ برآوردی از حیوانات سوخته شده در آتش سوزی های اخیر زاگرس نداشته است اما اگر آماری هم در این حوزه موجود باشند، سازمان های متولی آنرا اعلام نمی کنند اما در نهایت این یک واقعیت است که نه تنها حیواناتی که در آتش گیر افتاده بودند و نمی توانستند فرار کنند سوختند و از بین رفتند بلکه گیاهان مناطقی که گرفتار حریق شده بودند هم گرفتار همین سرنوشت شدند که بعضی از آنها جزو گونه های اندمیک و نادر کشور بودند مانند کرفس کوهی که رویشگاه آن تنها در مناطق محدودی از زاگرس است و در صورت وقوع مکرر این نوع آتش سوزی ها در مناطق رویشگاهی آن برای همیشه از بین خواهند رفت.
وی در ادامه با اشاره به اینکه اغلب آتش سوزی هایی که در عرصه های طبیعی کشور رخ می دهد منشا انسانی دارد و حیوانات و گیاهان زیادی بر اثر این آتش سوزی ها از بین می روند، اظهار داشت: هنوز یک پرونده اطلاع رسانی شده در کشور وجود ندارد که سازمان حفاظت محیط زیست در پیگیری اعمال قانون متخلفان آتش سوزی با سازمان جنگل ها مشارکت کرده و بهای خسارت حیوانات سوخته را مطالبه یا آماری از تلفات حیات وحش در آتش سوزی ها اعلام نموده باشد.
مجری ملی طرح تحقیقاتی آتش سوزی در کشور ضمن انتقاد از انفعال سازمان حفاظت محیط زیست در زمینه اطفای حریق اظهار داشت: خوشبختانه اخیرا اختیارات لازم جهت اطفای حریق به سازمان جنگل ها و وزارت دفاع داده شد اما مساله اساسی این است که ما برنامه مدیریتی بعد از وقوع و اطفای حریق در عرصه های طبیعی نداریم، من به یاد ندارم که سازمان حفاظت محیط زیست قلمرو حیواناتی که بر اثر آتش سوزی از بین رفته اند را بررسی نموده یا برنامه ای را اجرا کرده باشد تا حیوانات جدیدی را به منطقه منتقل کنند یا حیواناتی را که از حریق فرار کرده بودند را به منطقه بازگرداند و در آنجا مستقر کند. ما در مدیریت پس از آتش سوزی کاملا ضعیف عمل کرده ایم و این ها نقاط کور در چالش آتش سوزی است.
سیاه منصور در انتها صحبت های خود تصریح کرد: سازمان های متولی باید تغییراتی در برنامه های مدیریتی خود ایجاد کنند و تمامی سازمان های متولی لازم است عرضه شفاف آمار خسارت های ناشی از آتش سوزی های عرصه های طبیعی را در دستور کار خود قرار دهند.
منبع: خرید و فروش حیوان خانگی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب