برخی گونه های جانوری قزوین در معرض خطر قرار دارد
خرید و فروش حیوان خانگی: قزوین- مسئولان و كارشناسان می گویند: استان قزوین با عنایت به قلمرو كوهستانی و شرایط متفاوت طبیعی، از تنوع جانوری كم نظیری برخوردار می باشد كه بعضی از گونه های آن در معرض خطر قرار دارند و باید نسبت به حفاظت از آنها توجه بیشتری شود.
آنان افزودند: موقعیت جغرافیایی، مناطق مختلف قزوین را به زیستگاهی پرارزش برای حیات وحش بخصوص گونه های شاخصی مانند پلنگ ایرانی، خرس قهوه ای و هم گونه های پرندگان شامل كبك دری، هما، هوبره، كركس، شاهین و پرستو تبدیل نموده است كه باید بعنوان سرمایه ای پرارزش به آن نگرسته شود.
** فرهنگ سازی برای حفاظت از تنوع زیستی
بخشدار الموت غربی كه یكی از مناطق مهم استان قزوین از نظر تنوع زیستی است، با تاكید بر ضرورت حفاظت از عرصه های طبیعی و محیط زیست اظهار داشت: این منطقه همچون مناطق حفاظت شده استان است كه از لحاظ تنوع زیستی حیات وحش از قابلیت ها و ظرفیت های بسیاری برخوردار می باشد.
اكبر رحمتی اضافه كرد: منطقه الموت غربی در استان قزوین یكی از زیستگاههای نادر پلنگ است كه باید با فرهنگ سازی مناسب زمینه حفاظت از این گونه جانوری نادر افزایش یابد.
وی اظهار نمود: بیش از 90 گونه جانوری با ارزش در منطقه الموت وجود دارد كه این گونه ها شامل پستانداران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان است و ازجمله آنها می توان گرگ، روباه، شغال، پلنگ، سیاه گوش، گربه وحشی، بز كوهی، گراز، انواع كبك های دری، معمولی و چیل، تیهو، زاغ نوك سرخ، غراب، سار، انواع سهره، هما، عقاب طلایی، دلیجه، كركس و دال را نام برد.
رحمتی همینطور انواع خزندگان، حشرات، نرم تنان، دوزیستان، قارچ ها، ماهی ها همچون قزل آلای رنگین كمان، كولی، اردك ماهی، سیاه ماهی، كاراس و سس ماهی را از دیگر گونه ها برشمرد.
به گفته وی این گونه های جانوری تنها بخشی از تنوع زیستی منطقه كوهستانی الموت را تشكیل می دهند و این منطقه به جهت وسعت كافی، تنوع زیستی و اقلیمی، موقعیت بوم شناختی ویژه و وجود آثار غنی تاریخی، از ارزش پژوهشی، اقتصادی، طبیعی، تاریخی، گردشگری و حفاظتی منحصر به فردی برخوردار می باشد.
بخشدار الموت غربی خاطرنشان كرد: الموت منطقه ای كوهستانی و وسیع است و حفاظت از گونه های جانوری آن تنها با نیروهای یگان حفاظت امكان پذیر نیست بلكه مشاركت های مردمی نیاز است.
رحمتی بیان كرد: به منظور ترویج فرهنگ حفاظت از محیط زیست، كلاس های آموزشی توسط بخشداری و با حضور مردم منطقه ودهیاران برگزار و محصولات فرهنگی در این زمینه هم در میان مردم بخصوص دانش آموزان توزیع شده است.
** وجود 48 گونه جانوری در محیط زیست قزوین
معاون پایش و سلامت اداره كل حفاظت محیط زیست استان قزوین هم اظهار داشت: محیط طبیعی و زیستی این استان دارای 48 گونه جانوری از رده پستانداران با 19 خانواده است كه راسته جانوری این گونه ها شامل خارپشتان، حشره خواران، خفاش ها، جوندگان، خرگوش ها، گوشتخواران و زوج سمان بوده و پلنگ ایرانی هم همچون گونه جانوری پستاندار در معرض خطر است.
عبدالحسین مظفری اضافه كرد: همینطور از گونه های جانوری پستانداران گونه زرده پر، آهو، كل و بز، قوچ و میش ارمنی همچون گونه های صدمه پذیر در مناطق زیستی استان قزوین به شمار می روند.
** حذف آهو از بخش زیادی از محیط زیست طبیعی قزوین
معاون پایش و سلامت اداره كل حفاظت محیط زیست استان قزوین افزود: هجوم صنایع كوچك و بزرگ و استقرار آنها در عرصه های طبیعی استان، منجر به حذف این گونه جانوری از بخش بزرگی از محیط زیست طبیعی قزوین شده است.
مظفری ادامه داد: عرصه های دشتی استان در سال های نه چندان دور پهنه جولان غزال های تیز پا بوده تا جایی كه گزارش های مكتوب دهه های 50 و 60 به گله های بزرگ آهو در دشت افشاریه بوئین زهرا (جنوب شرق تا جنوب غرب استان) اشاره دارد.
وی اظهار نمود: گزارش هایی از حضور آهو در حاشیه 2 رودخانه شاهرود و قزل اوزن در سال های دور (قبل از سال 57) و وسعت پراكنش این پستاندار زیبا، نشان از استعداد بالقوه زیستگاه های دشتی و تپه ماهوری داشته است.
به گفته وی، تغییر كاربری اراضی، تولید راه های دسترسی و عبور شاهراه های ارتباطی از مناطق دشتی استان و مهمتر از همه هجوم صنایع بزرگ و كوچك برای استقرار در عرصه های طبیعی، گونه آهو را حذف كرده تا جایی كه هم اكنون بعد از گذشت سه دهه، اداره كل حفاظت محیط زیست استان توانسته تعداد معدودی از آن را در زیستگاه دشتی منطقه حفاظت شده باشگل مورد حفاظت قرار دهد.
وی اظهار نمود: بی شك ادامه روند شتابنده توسعه صنعتی و راهها و تغییر كاربری اراضی عرصه را بر این گونه تنگ تر خواهد نمود.
وی ادامه داد: از دیگر عوامل تهدید كننده جمعیت آهوان استان شكار بره ها در فصل زایمان توسط گرگ و سگ های گله و ولگرد در منطقه است كه ادامه حیات جمعیت آن را با خطر جدی روبرو كرده است.
** گوسفند وحشی
مظفری ادامه داد: گوسفند وحشی نژاد ارمنی ازجمله گونه های بارز پستاندار استان به حساب می آید كه این استان را به عنوان شرقی ترین زیستگاه خود در كشور انتخاب كرده، همینطور این استان جزء عرصه هایی است كه تا دهه 70 قوچ و میش البرزی در ارتفاعات شمال شرق آن گزارش شده است.
وی اضافه كرد: در این راستا تركیب نژاد البرزی و ارمنی در استان و تشكیل یك زیر گونه دور از انتظار نیست كه نیاز به بررسی بیشتر دارد و هم اكنون بیشترین جمعیت قوچ ومیش در مناطق غربی استان وآن هم در منطقه حفاظت شده باشگل مشاهده می گردد.
** بز كوهی
معاون پایش و سلامت اداره كل حفاظت محیط زیست استان قزوین خاطرنشان كرد: بز كوهی یا كل و بز، نژاد وحشی بزهای اهلی است كه در زیستگاههای كوهستانی و صخره ای زیست می كند، جنس نر دارای شاخ های بلند شمشیر مانندی است، پراكنش بز كوهی در استان قزوین محدود به ارتفاعات شمالی همچون الموت غربی و شرقی و طارم سفلی است.
به گفته مظفری، بیشترین مشاهدات این گونه جانوری مربوط به زیستگاههای صخره ای الموت است، این منطقه از زمان های قدیم شكارگاه بزكوهی بوده است.
** بهره برداری معادن و ساخت جاده های كوهستانی ادامه حیات گونه پلنگ را با مشكل روبرو كرده است
وی اظهار داشت: هم اكنون پراكنش پلنگ معطوف به ارتفاعات شمالی و شمال شرق استان بوده، به طوریكه بیشترین گزارش مشاهده پلنگ در بخش رودبار شهرستان طارم و الموت شرقی است.
وی اظهار نمود: بهره برداری ازكلیه چرا گاه های شمالی و گاهی جمعیت زیاد گله های اهلی و حضور مداوم انسان وسگ های گله، مزاحمت مكرر انسانی وهمچنین بهره برداری معادن و ساخت انواع جاده های كوهستانی به مقاصد مختلف، شرایط ادامه حیات برای این گونه را با مشكل مواجه كرده است.
** خرس قهوه ای
به گفته وی پراكندگی خرس قهوه ای در ارتفاعات شمالی استان همچون الموت غربی و شرقی و طارم سفلی است و درختان ارس در الموت از بهترین زیستگاههای این گونه است كه در فصل تابستان و به هنگام رسیدن میوه های مورد علاقه خرس به دره ها و نقاط پایین دست حركت كرده و به كرات در حاشیه باغات و زنبورستان ها مشاهده می گردد.
** كم توجهی به مدیریت اصولی دفع پسماندهاموجب حضور گرگ در سكونتگاههای استان شده است
مطفری بیان كرد: گونه جانوری گرگ از بزرگ ترین گونه خانواده سگ سانان است و در بیشتر نقاط ایران پراكنده بوده و به رنگهای متفاوت دیده می گردد ولی بیشتر خاكستری رنگ است، وزن آن به 70 كیلو گرم می رسد، گرگها معمولا به صورت گروهی ( از دو قلاده به بالا برحسب فراوانی طعمه ) به شكار حمله می كنند و حیوانات ضعیف و مریض را فوری تشخیص می دهند و شكار می كنند و بدین ترتیب علاوه بر تحدید گسترش بیماریها در قوی نگهداشتن پستانداران وحشی علفخوار نقش مفیدی ایفا می كنند و از نظر اكولوژیك دارای نقش مهمی هستند.
وی اضافه كرد: گرگها حس بویائی و شنوائی بسیار قوی دارند و دارای پاهای بلند و دم پشمالو هستند و در مقایسه با سگهای گرگی گردنی كلفت و كوتاه و سری پهن و چشمان مورب و گوشهای كوتاه دارند و طول عمر آنها در اسارت 16 سال و در طبیعت حدود 9 سال است.
وی افزود: گرگ به دلیل هوش زیاد و قدرت تطابق با زیستگاههای مختلف در تمام عرصه های طبیعی استان مشاهده می گردد ولی در سال های اخیر به علت كم توجهی به مدیریت اصولی دفع پسماندهای شهری، و روستایی و واحدهای كشتارگاهی و پرورش دام و طیور شاهد حضور گرگ در نزدیكی مراكز سكونتگاهی انسان بوده و در بعضی مواقع خساراتی متوجه دام های اهلی كرده است.
** سیاه گوش
مظفری خاطرنشان كرد: گونه جانوری سیاه گوش، از خانواده گربه سانان است كه در ارتفاعات شمال غربی كشور و تاحدود قسمت شرقی رشته كوه البرز و به خصوص در نواحی جنگلی و بیشه ای زندگی می كند، این جانور بومی مناطق سردسیر است و به همین علت پوست آن موهای بلند و نرمی دارد كه عایق بدن حیوان در مقابل سرماست.
وی اضافه كرد: این گونه گوشتخوار كه در بعضی موارد با پلنگ اشتباه گرفته می گردد حیوانی بسیار مخفی كار است و به ندرت دیده می گردد و مناطق الموت غربی و شرقی و ارتفاعات شمالی شهر قزوین از زیستگاههای مهم این گونه است كه در سال های اخیر در ارتفاعات عرشه كوه، منطقه آوج، طارم سفلی و حفاظت شده باشگل دیده شده است.
** گربه جنگلی و وحشی
به گفته مظفری این نوع گونه جانوری از پستاندارن كوچك، پرندگان و تخم و جوجه آنها، خزندگان، ماهی، قورباغه، حشرات و حیوانات اهلی از قبیل مرغ و خروس، بزغاله و گاهی مواد گیاهی تغذیه می كند و به دلیل كم شدن طعمه، تخریب زیستگاه، و شكار بی رویه، جمعیت آن در اغلب مناطق رو به كاهش است.
وی اظهار نمود: این گونه برای نخستین بار در استان قزوین در سال قبل در روستای سینك از توابع شهرستان تاكستان گزارش و ثبت شده است
**گراز
وی اظهار نمود: خوك وحشی یا گراز حیوانی است كه بیشتر در مناطق جنگلی و بیشه ها و نواحی سبز در استان های مختلف دیده شده و در استان قزوین هم در اغلب مناطق و زیستگاههای استان بجز منطقه اله آباد بویین زهرا و مناطق مسكونی دیده می گردد.
** سنجاب زمینی
وی اظهاركرد: گونه جانوری سنجاب زمینی در استان قزوین دارای جمعیت قابل ملاحظه ای است به گونه ای كه كلنی های آن در مناطق اله آباد، ارداق، قره باغ، شورجه و بخش جنوب شرقی منطقه حفاظت شده باشگل مشاهده می گردد.
وی اظهار داشت: تخریب زیستگاه ها، سمپاشی اراضی كشاورزی، نصب نیوجرسی در جاده ها و واقع بودن زیستگاه آنها در مسیر بزرگ راه های استان از مهمترین عوامل تهدید كننده این گونه است.
** كفتار
مظفری اظهار داشت: كفتار همچون گونه های جانوری است كه همه ساله تعدادی از آنها به علل مختلف همچون خوردن طعمه مسموم، شكار و تصادف با اتومبیل از بین می روند و در بعضی از مناطق هم غارها و سایر سكونت گاههای این حیوان مورد تخریب قرار گرفته و به همین علت در سال های اخیر جمعیت آنها به شدت رو به كاهش است.
.ی اظهار داشت: این حیوان در اغلب مناطق ایران به جز مناطق خزری و آذربایجان وجود دارد و در استان قزوین در اغلب مناطق مشاهده و گزارش شده است.
** تخریب زیستگاهها توسط بشر از مهمترین علل انقراض پرندگان است
رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش اداره كل حفاظت محیط زیست استان قزوین هم با یادآوری زیست گونه های پرندگان در این استان اظهار داشت: این استان دارای 217 گونه پرنده از 50خانواده است كه این گونه ها شامل كشیم سانان، پلیكان سانان، لك لك سانان، غاز سانان، شاهین سانان، ماكیان سانان، درنا سانان، آبچیلك سانان، كبوتر سانان، كوكو سانان، جغد سانان، شبگرد سانان، پرستو سانان، سبزقبا سانان، داركوب سانان و گنجشك سانان است.
سیاوش رضا زاده اضافه كرد: كركس كوچك مصری و بالابان همچون گونه های پرنده در معرض خطر و انقراض هستند و گونه های اردك، مرمری، عقاب، شاهی و هوبری از گونه های صدمه پذیر می باشند.
وی ادامه داد: پرندگان از عناصر عمده اغلب اكوسیستم های جهان به شمار می روند و تنوع گونه ای پرندگان، مهاجرت های طولانی، زیبایی فوق العاده، رفتارهای اجتماعی خیره كننده و مهمتر از همه پرواز رشك بر انگیز آنها، جاذبه مشاهده، تعمق و مطالعه بر روی پرندگان را هم اكنون صد چندان كرده است.
وی خاطرنشان كرد: هر ساله 50 میلیارد پرنده در دنیا مهاجرت می كنند، این رقم شگفت آور، اهمیت و عظمت مهاجرت پرندگان را نشان می دهد، در ایران از 521 گونه پرنده، 340 گونه یعنی حدود 70درصدشان مهاجرند و برپایه برآوردی كه در 45 سال پیش انجام شده، جمعیت پرندگان مهاجر ایران 12میلیون بوده است.
وی بیان كرد: آن زمان شكار این پرندگان بخش مهمی از اقتصاد مردم استان های شمالی را تشكیل می داد وهر سال حدود یك میلیون و 200هزار پرنده شكار می شد كه این شكار بی رویه سبب كاهش تاسف آوری در تعداد پرندگان آبچر شده است
وی اظهار نمود: به یقین این تعداد پرنده مهاجر و در كل چنین مهاجرت عظیم و گسترده ای كه پرندگان را از سیبری و نواحی سرد شمالی راهی زیستگاهها و تالاب های ایران می كند، نیازمند توجه خاص و ویژه مسئولان و مردم خواهد بود.
به گفته وی هم اكنون مهمترین علت انقراض و در خطر بودن پرندگان، تخریب زیستگاه های این گونه ها در ایران و جهان است و تالاب ها و جنگل هایی كه در حال نابودی اند و درختانی كه بی رویه قطع می شوند و با نابودی هر یك آشیانه و آشیانه هایی هم نابود شده و به فراموشی سپرده می شوند.
به گفته وی پرنده هما (نماد تنوع زیستی استان) وكبك دری پرندگان شاخص ساكن ارتفاعات استان و هوبره از پرندگان شاخص دشتی، بیابانی استان به حساب می آید كه می توانند نماینگر تنوع گونه ای منحصر دشت وارتفاع استان كم قزوین باشند و آبگیر و تالاب های استان به دلیل قرار گرفتن در مسیر مهاجرت گونه های مهاجر شمال- جنوب كشور، سالانه پذیرای هزاران قطعه پرنده مهاجر است.
**كبك دری
وی اظهار نمود: این پرنده بومی ایران است كه در پرتگاه های پرشیب، كوهسارهای صخره ای با گیاهان پراكنده و ارتفاعات بالای سه هزار و 500 متری استان همچون ارتفاعات شاه البرز و سیالان زیست می كند و با عنایت به زیستگاه و عادات زندگی آن، عرضه آمار دقیق از جمعیت این پرنده در استان امكانپذیر نیست
وی اظهار نمود: افزایش تدابیر حفاظتی، ارتقای آگاهی های عمومی بخصوص جوامع محلی و اطلاع رسانی درباره خصوصیت های خاص این پرنده و فرهنگ سازی برای حفظ آن ضروری می باشد.
** هما
وی اظهار داشت: این پرنده نماد تنوع زیستی استان قزوین شناخته شده و به همین علت بسیار مورد توجه اداره كل حفاظت محیط زیست استان قزوین قرارگرفته است.
وی اضافه كرد: هما، به دلیل نوع تغذیه كه صرفا از استخوان استفاده می نماید، در راس هرم غذایی قرار دارد و وجود این گونه درهرمنطقه نمایانگر زنجیره كامل غذایی است.
وی افزود: هما معمولا درآسمان به صورت جفت دیده می گردد و همچون پرندگانی است كه تا آر عمر خود نر وماده باهم زندگی می كنند،
وی اظهار داشت: هما درمناطق كوهستانی مرتفع و دور افتاده و غارهای مشرف به پرتگاهها با ارتفاع حدود چهار هزار متری آشیانه سازی كرده و زیست می كند و بخش طارم استان قزوین یكی از زیستگاههای شاخص این پرنده به حساب می آید بطوری كه كارشناسان حفاظت محیط زیست استان قزوین نخستین بارهما را درسال 1377 در ارتفاعات كلج شناسایی و با شناسایی كامل زیستگاه وآشیانه آن به بررسی نحوه زندگی و رفتارآن پرداخته اند، همینطور این پرنده در سال 1387در الموت غربی(ویار) و درسال1388 در الموت شرقی(آوه) هم گزارش شده است.
** هوبره
وی خاظرنشان كرد: هوبره یكی از گونه های حمایت شده و بااهمیت است كه بعنوان گونه ای با ریسك كمتر و نزدیك به تهدید(آسیب پذیر ) یاد شده است.
وی افرود: منطقه الله آباد واقع در شهرستان بویین زهرا با وسعتی بالغ 33هزار هكتار تنها زیستگاه شاخص این گونه دراستان است كه در فصول پاییز و زمستان مشاهده می شوند.
وی اظهار داشت: بیشترین جمعیت این پرنده در سال 1386 و در اطراف مزارع كلزا (غذای مورد علاقه پرندهر) دیده شد ولی تبدیل مراتع به اراضی كشاورزی، استفاده از سموم نباتی، جاده كشی ها، تردد وعواملی نظیر خشكسالی ویخبندان كم سابقه از دلایل كاهش جمعیت این پرنده زیبای بیابانی درسطح كشور و استان شده است.
وی خاطرنشان كرد: 48گونه خزنده هم از 9خانواده در استان شناسایی شده كه لاك پشت ها، سوسمارها و مارها همچون این گونه ها هستند كه افعی زنجانی، لاك پشت مهمیزدار، آگامای سر وزغی ایرانی ازگونه های صدمه پذیر هستند.
وی به 11گونه ماهی از چهار خانواده كپور ماهیان اشاره نمود و اظهار داشت: سس ماهی همچون گونه ماهی های آسیبب پذیر است و چهار گونه دوزیستان از سه خانواده شامل قورباغه ها و وزغ ها در استان شناسایی شده است.
قزوین بین رشته كوه های البرز و زاگرس واقع شده و جلوه های زیبایی از طبیعت را در خود به نمایش گذاشته كه مناطق حفاظت شده باشگل، الموت و طارم سفلی نمونه هایی از این زیبایی های به حساب می آید.
6012/7390
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب